De publieke verbranding van Clara Goessen

Het was een warme augustusdag waarop de Grote Markt te Antwerpen volliep met kijklustigen. Er was spektakel op komst, een unicum want er zou voor het eerst – en gelukkig laatst- een heks publiekelijk worden verbrand. 

Vergeet niet dat we ons bevinden in een periode met beroemde Antwerpse figuren, zoals P.P. Rubens- die toen in het buitenland verbleef-, Nicolaas Rockox en een Frans Francken II, welke laatste zich onder het publiek bevond.

Wie was deze heks? Naargelang de bronnen werd ze Clara Goessen, Clara Goesenin of Clara Joossen genoemd en was ze afkomstig uit Straatsburg. Als beroep oefende zij het oudste beroep ter wereld uit, of zoals men toen zei deze van ‘ledighe vrouwe’. Op 21 augustus werd zij gearresteerd op beschuldiging van hekserij. Zoals het in 99% van de heksenprocessen voorviel, op beschuldigingen van derden. Uiteraard werd zij aan de tortuur of marteling, of wat men toen omschreef als ‘ scherpe examinatie’,onderworpen. Deze vonden plaats in de kelder van het  Steen, in het bijzijn van de Antwerpse schout Hendrik Varick alsook de beul en twee wetshouders. Uiteindelijk bekende zij op 22 augustus al de ter haren laste gelegde beschuldigingen en legde zij verklaringen over haar hekserij af.  Dit is wel begrijpelijk, ik denk dat wij onder martelingen ook alles zouden bekennen wat men ons zou voorhouden om daaraan toch te ontsnappen. Voor heksen bestond het ritueeel in het aanbrengen van de ijzeren halsring met een binnenring van ijzeren pinnen. Deze ring werd aan 4 hoeken van de folterkamer met koorden vastgemaakt. Als je ooit het Gravensteen in Gent bezoekt kan je de verankeringspunten in de folterkamer nog zien. Clara moest dan plaatsnemen op en driepikkel en bij de minste beweging drongen de pinnen in haar hals.

Voorafgaand aan deze martelingen werd zij ook nog volledig ontkleed en werd er naar zogenaamde duivelstekens gezocht. Vond men een verdacht litteken dan werd dit met een naald gestoken. Kwam er geen bloed uit dan had zij een pact gesloten met de duivel. Zoals de costuymen of wetten voorschreven diende zij haar verklaringen te herhalen in open lucht .

Wat verklaarde dit gemartelde slachtoffer ? Satan zou van haar bloed hebben gedronken, zij zou met haar Duivel Roeland met de bezem naar Nieuwpoort zijn gevlogen.  Door hen zou de campagne van de aartshertogen Albrecht en Isabella tegen de geuzen in Nieuwpoort geen succes zijn geweest. Daar wordt duidelijk naar verwezen in het werk ‘de heksenkeuken, van Frans Francken II waar men onderaan een afgehakt hoofd ziet liggen van een Spaanse soldaat

Heel haar verklaring kunnen we lezen in het uittreksel van de schoutrekening van de Markgraaf van Antwerpen ( rekenkamer nr 12908 (22 november 1601 tot 22 mei 1605)).

En daarom staan we allen hier op de Grote Markt de 22ste augustus en aanschouwen de verbranding van deze onschuldige vrouw. ‘Gelukkig’  werd zij eerst gewurgd alvorens zij ‘aan eenen staeck meten brande geexecuteert’ werd.

Nu , ruim 400 jaar later zou het niet meer als billijk zijn dat onze burgemeester en schepencollege rehabilitatie aan haar verleent in navolging van de stad  De Panne, en een straatnaam naar haar vernoemt in deze tijd van vervrouwelijking en me too.